Grensgevallen

De grensovergang bij grenssteen 641D

Op vrijdag 25 mei 2012 zochten Jan van Eck en Hans Giesbertz de grenssteen aan het fietspad bij de Leutherstrasse te Zyfflich pal aan de Thornsestraat onder Leuth. Aan de Duitse kant staat de grenssteen 641D en aan de aan de andere kant van het water staat grenssteen 642. Maar aan de Duitse kant, dus bij grenssteen 641D, was het (fiets)pad tot aan 1 juni 1985 afgesloten door een slagboom. Het is nu niet meer voor te stellen, maar toen kon je Duitsland niet zo in.

 

De Gelderlander van 3 juni 1985 geeft een verslag van de opheffing van de afgesloten grensovergang:
The Pruijs kon zijn ogen afgelopen zaterdagmorgen bijna niet geloven. De ene na de andere hoge ome stapte bij zijn boerderij aan de Leutherstrasse pal aan de Thornsestraat onder Leuth uit. Er was muziek van DES uit Leuth en de Musiek Verein Zyfflich, kisten vol bier en Schnapps en vlaggen. Tussendoor kon Thé nog de handen schudden van oude bekenden van de andere kant van de grens, die "Titske de Pruus” al jaren niet meer gezien had. " ’t Is ’n heel gedrüüs," aldus Thé Pruijs, "da kunde wel stelle.” Na jaren knokken van gemeentebesturen aan beide zijden van de grens was het eindelijk zover: grenspaal 642 werd officieel tot groene grens gezaagd. Een grens waar iedereen tussen zonsopgang en zonsondergang alleen met een paspoort in de achterzak zo met de fiets of te voet overheen kan.
De klus zou geklaard worden door de Gelderse commissaris van de Koningin De Bruijne en de regierungspresident uit Düsseldorf, dr. Strich. Maar beide heren lieten het afweten en stuurden plaatsvervangers. Tenslotte was het maar een kleine grensovergang."Een historische dag,” aldus Jan van Eck uit Leuth, die de geschiedenis van de grens in de streek uit de doeken deed. "Het is letterlijk en figuurlijk een opening in de met 1360 gemarkeerde afbakeningspunten tussen Nederland en Duitsland.” Volgens Jan van Eck is er dus nog veel te doen om alles open te breken. "Wie weet zien we elkaar binnen kort weer, maar dan honderd meter verderop om "De Boog” een andere groene grenspost te ontsluiten.
”Zover was het zaterdag nog niet. In diverse toespraken werd ingegaan op hoe lastig een grens kan zijn in het ontmoeten van mensen. En iedereen was blij dat er nu weer een op een kier gezet kon worden. Met de zweetparels op het hoofd werd de boom, die door vrijwilligers van de gemeente Ubbergen in elkaar was gezet, doorgezaagd. Volksliederen, vlaggen in top en een borrel op, het is een stapje dichterbij elkaar.

Foto's rechts van onder naar boven:
-Gedeputeerde Feitsma (rechts) en de heer Bock uit Düsseldorf zagen de slagboom door.
-Voor 1 juni 1985 werd met een bord aangegeven dat je een vergunning nodig had om bij de "Pruus" de grens naar West-Duitsland te passeren.
-Deze foto is genomen, ter hoogt van de grensovergang "De Boog" grenssteen 643, op de Leutherstrasse te Zyfflich en we kijken richting de "Pruus".

 







De verdwenen slagboom bij grenssteen 650V

Tussen de Hoefseweg aan de Achterste Hoeven in het Nederlandse Millingen a/d Rijn en de Nielerstrasze op Duits grondgebied, ligt een klein verbindingsweggetje. Niet meer dan een karrespoor.Het ligt aan de Duitse zijde van de grens en is bestemd voor het plaatselijke landbouwverkeer. Aan Nederlandse zijde is dit weggetje - ter hoogte van grenssteen 650v - altijd afgesloten geweest met een slagboom, rustend op een handmatig te bedienen hefmechanisme. Nederlandse douane en Duitse Grenzpolizei patrouilleerden hier regelmatig om onregelmatigheden te voorkomen en smokkelaars af te schrikken.
 
 
Per 1 januari 1994 zijn de Europese binnengrenzen vrijgegeven voor personen, goederen en geldverkeer. Controles werden opgeheven, slagbomen verdwenen.Ook de slagboom bij grenssteen 650v (zie foto) is op enig moment verdwenen. Het mechanisme waarmee deze slagboom voor landbouwverkeer kon worden opgedraaid is hiervan nog een stille getuige. Het was een bijna onzichtbare getuige geworden.
 
 
Alvorens namelijk bovenstaande foto kon worden gemaakt, diende eerst de hoog opgeschoten brandnetels en ander onkruid te worden verwijderd. Toen ook werd de precies onder de slagboom ingegraven grenssteen 650v weer zichtbaar. De auto, op de foto rechtsboven, berijdt de Hoefseweg richting Millingen.
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Fossa Eugeniana kanaal en verdedigingslinie tussen de Maas en Rijn
De Fossa Eugeniana is een in 1625 begonnen kanaal en verdedigingslinie tussen de Maas (Venlo) en Rijn (Rheinsberg). Het is nooit volledig afgemaakt, maar gedeelten zijn behouden gebleven. Het is 4,30 meter breed en 50 km lang.
 
Kaart van de nooit voltooide Fossa Eugeniana, Willem Jansz. Blaue 1635
 
Het kanaal was bedoeld om de toenmalig afvallige Nederlandse provincies (onder Willem van Oranje) in het noorden af te snijden van de winstgevende scheepvaart op de Rijn, zodat er niet nog meer geld in de oorlogskas van Willem van Oranje zou terechtkomen. Bovendien zou het kanaal dienen als verdedigingswal. Daarom zouden op regelmatige afstanden 24 schansen met bastions gebouwd worden. Hoe dan ook, het eerste deel van het kanaal, tussen de Maas en de Rijn, kwam al niet af.
Het kanaal werd gepland onder de toenmalige Spaanse regentes in Brussel, Isabella Clara Eugenia, dochter van Filips II (schilderij rechtsboven), naar wie het ook werd genoemd. Deze kwam op 17 juni 1627 in Roermond aan om van daar gedurende de volgende dagen het verloop van de Fossa Eugeniana van Venlo via Straelen naar Gelderen te bezichtigen. De technische leiding lag vermoedelijk in de handen van Giovanni di Medici; ook markies Spinola was erbij betrokken. Onder leiding van de toenmalige stadhouder van het Overkwartier van Gelre, Hendrik van den Berg, werd ijverig aan de bouw begonnen. De eerste spade ging op 21 september 1626 de grond in. Al spoedig waren tot 8000 arbeiders aan het werk. Reeds in november waren de schansen gebouwd, en was het kanaal van Rheinsberg tot Geldern reeds zo breed dat er water door stroomde.
Bij de bouw van de tweede helft ontstonden er echter problemen. Niet alleen technische problemen en de overvallen door de Nederlandse troepen, maar ook financiële problemen van de Spaanse kroon, onder andere veroorzaakt door de verovering van de Zilvervloot in 1628, lieten het project stagneren. In 1629 werd de bouw voorlopig gestaakt.
Door de inname van Venlo in 1632 en Rheinberg in 1633 door de Nederlanders onder Frederik Hendrik verviel tenslotte de reden voor de bouw van de Fossa Eugeniana. Als waterweg heeft de Fossa weinig te betekenen gehad. Maar als verdedigingslinie heeft de gordel van schansen tot 1632 een functie vervuld.
Bij Rheinberg in Duitsland begint het kanaal met een uitmonding in de Rijn. Van daar loopt het ten noorden van Kamp-Lintfort, langs Kloster Kamp tussen Sevelen en Issum richting Geldern. Daarna ten zuiden van Walbeck, waar de route tussen Arcen en Straelen naar het zuiden afbuigt. Bij Venlo mondt het kanaal in de Maas.
Grote delen van het verloop van de Fossa Eugeniana zijn hier en daar goed te herkennen. Van de forten zijn er nog enige te zien, vooral op het gedeelte tussen Geldern en Rheinberg.

(Bron: Wikipedia)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Keteldal grenssteen 634 en grenssteen 635
 
 
 
 
De voormalige grens tussen het koninkrijk Pruissen en de gemeente Ubbergen liep vanaf Wyler langs de "Weg van Nijmegen naar Kleef” (thans Oude Kleefsebaan); vervolgens bij grenssteen 632 "De koning van Pruissen” (thans Pannenkoekenrestaurant de Heks) met een scherpe bocht langs het Keteldal naar de "Musschenbergseweg” (thans Rijksstraatweg) in Beek. Ongeveer halfweg het Keteldal bij grenssteen 634c stond de veel gefotografeerde grenspaal "Laat vriendschap helen, Wat grenzen delen”. Op de foto laten marechaussee, veldwachter en burgers zich gezamenlijk vereeuwigen. Een replica van deze grenspaal is - zij het enigszins verplaatst - nog steeds in het Keteldal te bewonderen.
De grens loopt in een bijna rechte lijn vanaf de Oude Kleefsebaan naar de huidige Rijksstraatweg. Op de hoek hiervan met het Keteldal stond het befaamde restaurant "De Groote Musschenberg”: "Toegang zonder paspoort”. Beide – Rijksstraatweg en de Groote Musschenberg – lagen op Pruisisch grondgebied. Recht tegenover het Keteldal stond de hoofdgrenspaal:nr. 635. Op de foto zien we deze grenspaal met links daarvan de Nederlandse grenswacht en rechts hun Duitse collega's. Het ziet er op het eerste oog nogal militaristisch uit, doch bij nader bestuderen van de foto's stralen deze ook gemoedelijkheid uit.
De ondergrond van de afbeelding is de figuratieve schets uit het Proces Verbaal van grensbepaling, zoals dat op 21 april 1825 is vastgesteld. In dit Proces Verbaal is door de landmeter van het Kadaster de begrenzing van de kadastrale gemeente Ubbergen – omvattende de dorpen Beek, Ubbergen & Berg en Dal - uitgezet en vastgesteld.
 

Jan van Eck